فازمتر
معرفی انواع فازمتر و کاربرد آن‌ها
فازمتر یکی از ابزاری است که در هر خانه‌ای یافت می‌شود. با این حال این ابزار بیشتر توسط برق‌کاران استفاده می‌شود. علاوه بر این فازمترها می‌توانند برای هر محیط کارگاهی، صنعتی، خانگی و… کارایی داشته باشند.
فازمتر چیست؟
فازمتر یکی از ابزاری است که وجود برق را در پریز، تجهیزات برق و… تشخیص می‌دهد، این وسیله در بیشتر موارد به شکل پیچ گوشتی طراحی شده و برای تشخیص سیم فاز و نول به کار گرفته می‌شود.
معرفی اجزای فازنما
- سری: فازمترها دارای سری هستند. سری‌ها از نظر ساختار شبیه به قسمت فلزی پیچ گوشتی هستند. از این قسمت فلزی به عنوان رسانا استفاده می‌شود تا امکان تشخیص جریان الکتریکی فراهم باشد.
- لامپ نئونی: در داخل این وسیله یک لامپ نئونی دیده می‌شود که در درون محفظه پلاستیکی قرار گرفته است. هنگامی که جریان برق در سیم وجود داشته باشد، این لامپ روشن خواهد شد.
- مقاومت: فازمتر از نظر ساختار طوری طراحی شده که مقاومت دارد. این مقاومت برابر با یک مگا اهم است. از این رو می‌تواند جریان شدید برق را بسیار کاهش دهد. این کاهش جریان و ایجاد مقاومت بدین منظور انجام می‌شود که کاربر تنها با لمس فلز انتهایی فازنما از برقراری جریان الکتریکی مطمئن شود.
- یکی از اجزای دیگر فازمتر، فنر آن است. این فنر در قسمت انتهایی فازمتر قرار گرفته و صرفاً برای انتقال جریان بین مقاومت و لامپ نئونی کارایی دارد. البته این فنرها به عنوان نگه‌دارنده اجزا نیز کاربرد دارند.
نحوه کار با فازنما چگونه است؟
این وسیله از نظر ساختار ظاهری و البته نوع عملکرد بسیار ساده است. برای اینکه سیم فاز و نول را از هم تشخیص دهید، کافی است فازنما را به یک سر سیم متصل کنید یا داخل پریز کنید. در ادامه انگشت دست را بر روی قسمت انتهایی فازنما قرار دهید و کمی فشار وارد کنید. در این حالت، ممکن است لامپ نئونی فازنما روشن شود. این موضوع نشان‌دهنده فاز است. در غیر این صورت سیم مورد نظر نول است.
معرفی انواع فازمتر
فازمترها از نظر شکل طراحی و نحوه عملکرد با هم تفاوت دارند و به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند.
فازمتر چراغ‌دار
این نوع فازمتر جزو با سابقه‌ترین فازنماها شناخته می‌شود و جایگاه باارزشی در میان سایر ابزار دارد. فازنمای چراغ‌دار به شکل یک مدار باز عمل می‌کند. در نتیجه برای بسته و تکمیل شدن به یک رسانا یعنی بدن شما نیاز خواهد داشت تا جریان الکتریکی را به زمین متصل کند. هنگامی که شما فازنما را داخل پریز کرده و انگشت خود را در قسمت انتهایی فشار می‌دهید، اگر فازنما به سیم فاز متصل باشد، اختلاف پتانسیل ایجاد شده و چراغ نئونی روشن خواهد شد، اما اگر با سیم نول مواجه باشید، اختلاف پتانسیلی به وجود نخواهد آمد و در نتیجه چراغی نیز روشن نخواهد شد.
فازمتر آنالوگ
این نوع فازنماها دستگاه‌هایی هستند که با سیم‌های خاص و مدار الکتریکی ساخته شده‌اند و برای تشخیص سیم فاز و نول به کار می‌روند. تغییرات جریان الکتریکی در این نوع فازنماها به شکل آنالوگ نشان داده می‌شود.
فازنمای دیجیتال
دسته دیگری از فازنماها دیجیتال هستند. نمایشگرهای این نوع فازنماها به شکل دیجیتال است و بر روی نمایشگر می‌توان نوع اتصال، نوع فاز و میزان ولتاژ را مشاهده کرد. نکته قابل توجه در مورد این فازنماها این است که قابلیت اتصال به سیستم کامپیوتری یا ذخیره‌سازی داده‌ها را دارند.
فازنمای غیرتماسی
مدل دیگر فازنماها به شکل غیر تماسی عرضه می‌شوند. در این نوع فازنما، برای تشخیص جریان الکتریکی یا فاز و نول بودن سیم‌ها هیچ گونه تماس یا اتصالی برقرار نمی‌شود و عملکرد این فازنما صرفاً مبتنی بر حسگرهای مغناطیسی است. در واقع حسگرهای مغناطیسی این نوع فازنما کمک می‌کند تا فیلد مغناطیسی و الکتریکی ولتاژ برق به خوبی تشخیص داده شود.
فازنمای القایی
نمونه دیگر از فازنماها به شکل القایی فاز و نول بودن سیم را تشخیص می‌دهند. در این نوع وسیله، از عملکرد حلقه القایی کمک گرفته می‌شود. این حلقه تغییرات جریان الکتریکی را به خوبی تشخیص می‌دهد، از این رو می‌تواند فاز و نول بودن سیم و وجود جریان الکتریکی را نیز تشخیص دهد.
کاربرد فازمتر
- در رابطه با کاربرد فازنما می‌توان گفت که این ابزار برای عیب‌یابی و بررسی جریان الکتریکی استفاده می‌شود. به کمک آن می‌توان وضعیت فاز را در مدارها و دستگاه‌های الکتریکی مختلف ارزیابی کرد، همچنین می‌توان خرابی سیستم سه فاز، عدم تعادل بین فازها و… را به کمک آن به خوبی شناسایی کرد.
- فازنما در نصب و تعمیرات برقی نیز جایگاه ویژه دارد، چرا که از بروز حادثه و به خطر افتادن ایمنی افرادی که مشغول کار با برق هستند، جلوگیری می‌کند. این موضوع در تعمیرات و نصب تجهیزات برقی اهمیت بسیاری دارد.
- فازمتر می‌تواند برای عیب‌یابی نیز اهمیت بسیاری داشته باشد. زمانی که اختلال در سیستم‌های برق ایجاد می‌شود و نیاز به تشخیص فاز معیوب وجود دارد، وجود فازمتر می‌تواند فاز معیوب را به خوبی شناسایی کند. در نتیجه سیستم با سرعت بیشتری تعمیر خواهد شد.
جمع‌بندی
فازنما یکی از ابزارهایی است که در عین سادگی بسیار کاربردی است. از این رو به یکی از اصلی‌ترین اقلام جعبه ابزار تبدیل شده است. این ابزار برای تشخیص سیم فاز و نول و وجود جریان الکتریکی در سیم استفاده می‌شود. ضمن اینکه می‌تواند به عیب‌یابی سیستم و تجهیزات برقی نیز کمک کند.